In 2015 is het erger dan ooit.

Volgens de vluchtelingenorganisatie van de VN, UNHCR, zijn in 2015 al zeker 1.600 migranten omgekomen in hun poging om via de Middellandse Zee Europa te bereiken. Dat zijn dertig keer meer slachtoffers dan in dezelfde periode in 2014, en dat was toen ook al een record.

Ongeveer 36.000 bootvluchtelingen hebben Zuid-Europa dit jaar wél gehaald. In 2014 staken in totaal 219.000 migranten de Middellandse Zee over, en toen kwamen zeker 3.500 bootvluchtelingen om. Vanwege het mooie weer en de relatief rustige zee wagen nu steeds meer migranten de oversteek.

De problemen worden groter, maar er is minder toezicht.

In november 2014 stopte Italië met de reddingsmissie Mare Nostrum. De goedkopere EU-operatie, Triton, is meer een grenswachtmissie dan een reddingsmissie. Ongeveer 30 zeemijlen voor de Italiaanse kust worden gepatrouilleerd en de schepen van Triton gaan minder ver de zee in dan die van Mare Nostrum.

Mensenrechtenorganisaties luidden vorig jaar al de noodklok. “De opvatting dat Triton Mare Nostrum kan vervangen, kan catastrofale en dodelijke gevolgen hebben in de Middellandse Zee”, verklaarde Amnesty-directeur John Dalhuisen bijvoorbeeld. 

Oorlog en onderdrukking blijven reden voor migranten om de oversteek te wagen.

Zo vluchten veel mensen uit Syrië vanwege de burgeroorlog, en verlaten Irakezen hun land vanwege de opmars van IS. Ook Afghanen blijven de oversteek wagen.

Eritreeërs ontvluchten hun land vanwege de onderdrukking, en omdat zij voor onbepaalde tijd in dienst moeten treden. De armoede en hongersnood in de Hoorn van Afrika zet ook veel mensen aan tot een wanhopige zoektocht naar een beter leven. 

Veel van de vluchtelingen worden uitgebuit door mensensmokkelaars.

Ze worden bijvoorbeeld gedwongen te werken, omdat ze het hele bedrag voor een reis van hun thuisland naar Europa – duizenden euro’s – niet in één keer aan de smokkelaars kunnen betalen. Als ze eenmaal klaar zijn voor de oversteek, worden de vluchtelingen vaak gedwongen in krakkemikkige bootjes met te weinig water en voedsel te stappen. Velen vertrekken vanuit het onrustige Libië, anderen vanuit Egypte of Turkije. Doel is vaak het Italiaanse eiland Lampedusa, voor de kust van Noord-Afrika, of Sicilië of Griekenland. 

De EU heeft nu besloten meer geld uit te trekken voor Triton.

Lidstaten zullen twee keer zoveel geld in de missie stoppen, zo besloten EU-ministers maandag in Luxemburg. De ministers stelden een tienpuntenplan op, gericht op de uitbreiding van Triton. Schepen en vliegtuigen zullen bijvoorbeeld in een groter gebied gaan opereren en er zal meer worden geïnvesteerd om de mensensmokkelaars te traceren. Voor Nederland schoven minister Bert Koenders van Buitenlandse Zaken en minister Ard van der Steur (Veiligheid en Justitie) aan.

Donderdag wordt een speciale EU-top gehouden in Brussel.

Op die top zullen vier vragen aan bod komen. Hoe stoppen we de mensensmokkelaars die voor geld de levens van honderden mensen in gevaar brengen? Hoe kunnen we meer doen om mensen op zee te redden? Hoe helpen we de Europese landen die het meest worden getroffen door de vluchtelingenstroom, en hoe kunnen we beter samenwerken met de landen waar de vluchtelingen vandaan komen of vertrekken?