Po gonym reportau BBC Sport o katarskich przygotowaniach do mistrzostw wiata w pik non w 2022 roku pod adresem organizatora przetoczya si fala krytyki. Okazao si, e robotnicy pracujcy przy budowie obiektw na mistrzostwa s zmuszani do zbyt cikiej pracy, czsto nie dostaj wynagrodzenia, a warunki, w ktrych przebywaj, s skandaliczne. Nawet jeli chc zerwa kontrakt i wrci do domu, okazuje si, e nie jest to takie proste. Wszystko to jest moliwe za spraw systemu prawnego kafala.

Wspczesne niewolnictwo

Kafala jest systemem prawnym obowizujcym we wszystkich krajach Zatoki Perskiej. To rodzaj sponsoringu, ktry zobowizuje pracodawc do zagwarantowania przed wadzami, e dany cudzoziemiec bdzie przestrzega wszystkich praw obowizujcych w konkretnym kraju. Automatycznie staje si on prawnie odpowiedzialny za osob, ktr zatrudnia. Ma nawet prawo skonfiskowa jej paszport i wiz. – Zwizek midzy pracodawc a pracobiorc jest bardzo cisy. W zasadzie ycie takiego robotnika jest cakowicie zalene od osoby, ktra go zatrudnia – mwi dla TOK FM.pl dr George Yacoub, arabista z Wydziau Orientalistyki Uniwersytetu Warszawskiego. – Samo sowo “kafeel” po arabsku oznacza “opiekun”, ale nikt nie bdzie si kci, e w tym kontekcie to daleko posunite naduycie – tumaczy Yacoub. – Robotnicy budujcy obiekty sportowe na mistrzostwa s jak niewolnicy w Egipcie, buduj wspczesne piramidy – doda.

Koszmar niewolnika

Najwiksze grupy imigrantw napywaj do krajw Zatoki Perskiej z Nepalu, Filipin, Sri Lanki i Bangladeszu. Najczciej s wykorzystywani jako tania sia robocza przy rnego rodzaju budowach albo jako pomoc domowa.

Amin Lamichhane, Nepalczyk pracujcy dla jednej z firm budowlanych w wywiadzie dla BBC, skary si na warunki, w jakich pracuje. – Nie dostajemy kaskw ani adnych zabezpiecze. Pracujemy od witu do nocy, nawet w pidziesiciostopniowych upaach. Firma nie dba o nas. Karmi nas czym popadnie, pac marnie. Nikt nie rozumie, co czujemy, jestemy tylko robotnikami – mwi rozgoryczony chopak. – To upokarzajce, e mog zabiera nam dokumenty, nie mog nawet wrci do domu – doda.

Inny Nepalczyk, ktremu udao si po trzech latach spdzonych w Katarze wrci do domu, opowiada histori, kiedy podczas pracy jeden z jego kolegw spad z budynku i zmar, poniewa nie by w aden sposb zabezpieczony. – W Katarze jest si niewolnikiem. Moja firma nie zapacia mi za 11 miesicy pracy, jakim cudem udao mi si odzyska paszport i wrci do domu. Wielu moich kolegw nie miao tyle szczcia – mwi.

Santos Tharu, mody chopak, ktry dozna kontuzji podczas noszenia czterdziestokilogramowych ciarw, nadal nie moe wrci do ojczyzny. – W kocu nabawiem si urazu, ktry spowodowa, e nie mogem wsta z ka przez tydzie. Przez kontuzj zostaem skrelony z listy pracujcych. Powiedzieli, e odel mnie do Nepalu w cigu 10 dni. Miny dwa miesice, a ja wci jestem w Katarze bez pienidzy i dokumentw. Jestem zdany na ich ask – mwi.

Kobiety przeywaj dramat

Imigrantki z Bangladeszu, Filipin czy Nepalu, ktre na podstawie faszywych obietnic zdecydoway si na prac w krajach Zatoki, s w jeszcze ciszej sytuacji ni robotnicy. Wikszo kobiet pracuje jako pomoc domowa. – Prawie wszystkie s przewoone do Kataru i innych pastw, takich jak Kuwejt lub Zjednoczone Emiraty Arabskie, przez agencje pracy, a pniej kierowane do konkretnych pracodawcw. Czsto dochodzi do strasznych naduy, kobiety s bite, zmuszane do pracy przez siedem dni w tygodniu i zamykane w domach na wiele miesicy – mwia dla TOK FM.pl Weronika Rokicka z Amnesty International.

W raporcie opublikowanym przez AI “Sen jest moj przerw ” czytamy jedn z wypowiedzi byej sprztaczki, ktra ze wzgldu na swoje bezpieczestwo nie ujawnia swojego imienia. – ona bia mnie prawie codziennie. Nazywaa mnie zwierzciem, mwia, e jestem szalona. M i dzieci byli dla mnie dobrzy. Ona bia mnie w twarz, kiedy zrobia to tak mocno, e miaam czarne siniaki. Kiedy kopna mnie, upadam, a ona nie przestawaa kopa po gowie i brzuchu – opowiadaa kobieta.

Rokicka zaznacza, e mimo nagonienia problemw pracownikw-imigrantw w Katarze ze wzgldu na mistrzostwa problem pracownic wci jest niezbadany. – Bardzo ciko jest do nich dotrze, czsto s zastraszane i bite. Tak samo czsto nie maj prawa wyj z domu pracodawcy – tumaczya. Wedug raportu wiele imigrantek jest napastowanych seksualnie przez pracodawcw. Ambasady ich rodzimych krajw czsto dostaj anonimowe telefony, a ze suchawki sycha tylko “Chc uciec” lub “Pomcie mi”.

Nie tylko Katar

Sytuacja nie jest wesoa w innych pastwach regionu. Bahrajn, Oman, Kuwejt, Arabia Saudyjska czy Zjednoczone Emiraty Arabskie rwnie korzystaj z systemu prawnego kafala.

Wedug wylicze Human Rights Watch w Jordanii przebywa okoo 70 tys. imigrantek pracujcych jako pomoc domowa, wiele z nich pracuje w takich samych warunkach jak te zatrudnione w Katarze.

Ta samaorganizacja donosi , e Bahrajn jest jedynym wrd krajw Zatoki prbujcym prawnie polepszy sytuacj imigrantw robotnikw. 77 proc siy roboczej w Bahrajnie to imigranci – to ponad 455tys. ludzi. 1,8 tys. z nich wysao formaln skarg do ministerstwa pracy, proszc o interwencje w sprawie spniajcych si wiele miesicy pensji i niskiej pacy.

– Za pierwszym razem, kiedy poszedem do mojego pracodawcy, chcia ode mnie 1,3 tys. dolarw za mj paszport, ebym mg wrci do domu. Kiedy poszedem do niego w tej samej sprawie dwa miesice pniej, chcia ju 2,5 tys. dolarw – opowiada Mukhtar, robotnik z Bangladeszu.

Jest nadzieja

Wedug dr. Yacouba jest szansa na zmian. – Myl, e potencja do zmian jest duy. Nacisk na spraw powinny pooy kraje Zachodu. Problem jednak polega na tym, e ostatecznie wszystkim zaley na zysku. Najlepszym przykadem tego jest FIFA, ktra postanowia zignorowa wszystkie apele organizacji chronicych prawa czowieka i przyznaa organizowanie mistrzostw Katarowi. Wci jednak uwaam, e przy odpowiednim nacisku ze strony Zachodu da si wiele zmieni. Pozostaje zada sobie pytanie, czy temu osawionemu Zachodowi na tych ludziach w ogle zaley – tumaczy.