Buitenland

De Verenigde Staten en vijf Arabische landen hebben vannacht in Syrië voor het eerst luchtaanvallen uitgevoerd op doelwitten van Islamitische Staat (IS). Die maken onderdeel uit van een uitgebreide strategie om de extremistische jihadisten “af te breken en uiteindelijk te vernietigen”, zoals die twee weken geleden door president Obama werd aangekondigd.

De vijf Arabische landen die de aanvallen volgens functionarissen mede uitvoerden waren Bahrein, Qatar, Saudi-Arabië, Jordanië en de Verenigde Arabische Emiraten, schrijft persbureau AP. Jordanië heeft als eerste van deze landen bevestigd inderdaad betrokken te zijn geweest.

Volgens een Amerikaanse functionaris werden onder andere Raqqa, de hoofdstad van het door IS uitgeroepen kalifaat, en de grens met Irak geraakt door de aanvallen, schrijft persbureau Reuters. Doelwitten waren gebouwen die door de sunnitische militanten gebruikt worden en wapenvoorraden. Bij de aanvallen zijn volgens het Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten (SOHR), een organisatie die de burgeroorlog monitort, tientallen IS-strijders gedood en gewond geraakt.

Volgens onze Midden-Oostenredacteur Toon Beemsterboer komen de aanvallen niet als een verrassing, alleen is de timing misschien onverwacht:

“De verwachting was dat het nog wel iets langer zou duren, want hoewel de VS verkenningsvluchten hebben uitgevoerd, het was nog niet duidelijk of ze een goed overzichtsbeeld hadden van het gebied. In Raqqa hebben ze bovendien te maken met een stad waar ook burgers wonen. Je hebt voor dit soort bombardementen gedetailleerde inlichtingen nodig.”

‘Ook Al-Nusra-doelen geraakt’

Naast IS-doelen zouden ook doelen van het aan Al-Qaeda gelieerde Al-Nusra-front in het noordwesten van het land geraakt zijn volgens het SOHR. Beemsterboer:

“Dat zou goed kunnen. In februari meldden de VS dat Al-Nusra trainingskampen waar westerse jihadisten werden getraind. En als je er toch bent. Wie houdt ze daarin immers tegen? Het zal me zelfs niet verbazen als ze nog een regeringsdoel raken, maar dan krijg je natuurlijk te maken met bijvoorbeeld Rusland, als bondgenoot van Assad.”

Inmenging Arabische landen ‘opmerkelijk’

Dat Bahrein, Saudi-Arabië, Jordanië, Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten hebben meegedaan met de luchtaanvallen is volgens Beemsterboer opmerkelijk:

“Vooral het feit dat ze ook echt meedoen. De verwachting was eerder dat ze een beetje schoorvoetend steun zouden geven: Saudi-Arabië dat een basis openstelt voor de training van Syrische rebellen, Jordanië dat inlichtingen met de VS deelt.”

Geen VN-mandaat

De Verenigde Staten voeren de aanvallen uit zonder mandaat van de VN-Veiligheidsraad. Daar hebben Rusland en Syrië zelf eerder deze maand al kritiek op geleverd. Ze noemden actie zonder mandaat een daad van agressie. Premier Rutte gaf vorige week na afloop van de ministerraad aan dat Nederland niet militair betrokken zal zijn bij aanvallen op Syrië zonder zo’n mandaat.

Beemsterboer:

“Het is omstreden; het is immers een schending van het internationaal recht. Het is wel eerder gebeurd natuurlijk, Obama’s voorgangers deden het ook: Clinton is Kosovo, Bush in Irak.”

Syrië op de hoogte

Het ministerie van Buitenlandse Zaken in Syrië heeft laten weten vooraf op de hoogte te zijn gesteld van de luchtaanvallen. Het Syrische regime van president Assad strijdt zelf ook met IS, waardoor Amerikaanse inmenging in Syrië een lastige kwestie is. De Verenigde Staten helpen met de aanvallen in feite Assad, en dat is niet iets wat ze per se willen.

Obama’s plan

Het is inmiddels bijna twee weken geleden dat Obama onthulde hoe de Verenigde Staten, gedurende een periode van meerdere jaren, IS gaan vernietigen. De beweging heeft grote delen van Irak en Syrië veroverd en al duizenden mensen vermoord en is de afgelopen tijd vooral uitgebreid in het nieuws geweest vanwege de onthoofdingen van twee Amerikaanse journalisten en een Britse hulpverlener.

De Verenigde Staten hadden al luchtaanvallen op IS-doelen in Irak uitgevoerd; inmiddels staat het totale aantal op 190 volgens AP. Aanvallen in Syrië werden niet uitgesloten, maar ook niet expliciet aangekondigd. IS heeft volgens schattingen van de CIA echter tweederde van zijn totale aantal strijders, volgens de geheime dienst tussen de 20.000 en 31.500 – in Syrië.

Obama heeft daarnaast vorige week een wet ondertekend waarmee gematigde Syrische rebellen zullen worden getraind en worden bewapend. Het gaat dan om rebellen die tegen zowel Assad als IS vechten. Er is 500 miljoen dollar (389 miljoen euro) voor uitgetrokken, waarmee het komende jaar ongeveer 5.000 rebellen kunnen worden getraind.

Kritiek van enkele vooraanstaande senatoren was dat het in Syrië moeilijk te bepalen is welke rebellen als ‘gematigd’ betiteld kunnen worden.

Lees meer over:
Barack Obama Bashar Assad Islamitische Staat luchtaanvallen Verenigde Staten