Birkaç gün evvel Körfez’in dünya petrolünün beşte birini üreten altı ülkesinin, yani S.Arabistan, Kuveyt, Katar, Bahreyn, Oman ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin petrol fiyatları 40 doların altına indikten sonra bir evvelki yıla göre 275 milyar dolar gelir kaybına uğradıklarını vurgulamıştık. 2015 yılında toplam altı ülkenin düşük petrol fiyatı ortamı nedeniyle olan zararı 360 milyar doları bulmuştu. Bu ülkeler 2013 yılında yüzde 10 toplam bütçe fazlası / GSMH yaratırken, bu yıl toplam yüzde 13 bütçe açığı/GSMH belasına uğradılar.
IMF tarafından yapılan bir araştırmaya göre de bu ülkelerin tümünün vatandaşlarından yüzde 2-2.5 kadar katma değer vergisi almaya başlamaları halinde, GSMH oranı olarak yüzde 2 kadar bir gelir ortaya çıkacaktı. Vergi alarak durumlarını iyileştirebilecekleri ve ama petrol ile ilişkili sübvansiyonları da kaldırmaları gerekeceğini de aktarmıştık. Ayrıca SWF denen “kara gün için kenara tasarruf ayırma” fonlarında duran paralarını da harcamaya ve borç almaya gereksinmeleri de olmayacağını ve eldeki döviz rezervlerini ve varlıkları da satmaları da gerekmeyeceğini vurgulamıştık.
IMF’e göre 2016 yılında petrol fiyatları ortalama 56 dolara gelirse bile bu saydığımız ülkelerin toplam 208 milyar dolarlık fon ve varlık satmak zorunda kalacakları gözüküyordu. Ama eğer petrol fiyatları ortalama 20 dolara inerse de gelirse de toplam 494 milyar dolar varlık satmaları da gerekecekti.
Fiyatların çok uzun süre düşük kalması durumunda ise, hesaplar bu ülkelerin kenardaki toplam fonlarının 2020 yılında biteceği de hesaplanıyordu. Hele İran nükleer sorunlar nedeniyle gerçekleştirilmiş olan yasaklardan kurtulabilirse ve örneğin 2016 Şubat ayında yeniden petrol satmaya başlayarak arzı arttırırsa da felaket çok daha hızla büyüyecek durma gelecekti.
Suudi Arabistan pazartesi günü 2015 yılı bütçe açığını 98 milyar dolara azaltacağını, düşük petrol fiyatlarını bir gerçek olarak kabulleneceğini açıkladı. Ayrıca Aramco yöneticileri 2016 yılında petrol arz ve talebinin dengeleceğini umduklarını da söylediler. Bu açıklamalar ortamında petrol fiyatları bir gün yükseldi sonra indi sonra da gene yükselecek gibi dalgalandı.
İran ise yasaklar kalktığı gün de piyasaya her gün 500 000 varil petrol arz edeceğini tekrar açıkladı. Libya’da barış ortaya çıktığı takdirde de Libya da acilen petrol satmaya başlayacak. Sorunun büyük olduğu ortaya çıkınca ve de Yemen’de süren savaş nedeni bütçe açıklarının büyümesi de hızlanınca Suudi Arabistan en önce önlem almaya başlayan ülke oldu. Bazı farklı petrol tipleri ve türevlerinin fiyatları artırıldı, yüzde 50 zam yapılan kalemler bile oldu. Suudi Arabistan borsası salı günü yüzde 3 daraldı, en büyük petrokemikal üreticisinin hisseleri de yüzde 8.3 değer kaybetti. 2016 bütçesi daha da daraltılacak. Yapılan yeni bütçede 2016 petrol fiyatının 45 dolar civarında dolaşacağı varsayılmış.
Ama yeni vergilerin konmasına ek olarak petrol sübvansiyonlarının da acilen sınırlandırılması, aşırı doz savunma harcamalarının da kısılması ve nakit üretebilmek için de bazı kamu şirketlerinin de özelleştirmesi de gerekiyor de deniyor.
